Polski malarz – Jan Styka (1858 -1925)

By Published On: 3 listopada 1998Categories: Malarstwo1046 words5,9 min read

Syn Czecha, oficera austriackiego. Urodzony 8 kwietnia 1858 r. we Lwowie. Malował obrazy historyczne, batalistyczne, religijne, portrety oraz krajobrazy. Ilustrator i poeta (wydał także zbiór poezji m.in.: Z łez, krwi i żelaza, Poezje z czasów wojny), inicjator i współtwórca panoram. Znany był także jako patriotyczny prelegent (jego przemówienia wydane zostały drukiem w 1915 L’ame de la Pologne). Prowadził szeroką działalność charytatywną, wspierał sieroty i wygnańców z Rosji. Od 1877 studiował w Akademii Wiedeńskiej, w 1880 otrzymał „Prix de Rome”, w 1882 osiadł w Krakowie, gdzie zaprzyjaźnił się z Janem Matejką, pod okiem którego uczył się malarstwa historycznego. Matejko w znaczący sposób wpłynął na jego artystyczny warsztat. W 1886 nie przyjął profesury w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Otworzył pracownię we Lwowie, gdzie przy współpracy W. Kossaka i monachijczyka L. Bollera oraz innych malarzy powstała Panorama Racławicka (1892 -1894), wspaniałe gigantycznych rozmiarów dzieło (120 x 15m), znajdujące się obecnie we Wrocławiu i udostępnione do zwiedzania w specjalnie wybudowanej rotundzie. Od 1900 roku, J. Styka przebywał w Paryżu, a od 1919 na Capri, gdzie urządził Muzeum „Quo vadis”. Był członkiem Akademii Sztuk Pięknych w Rzymie. We Francji został odznaczony Krzyżem Legii Honorowej. Papież Leon XIII, pobłogosławił jego paletę malarską. Zmarł w Rzymie, 28 kwietnia 1925. Swoją twórczością artystyczną zdobył wielkie uznanie w świecie.     

Niektóre wspaniałe malarskie dzieła Jana Styki:     

Polonia (1890-91); Męczeństwo pierwszych chrześcijan (1899), a ponadto Sandor Petofi (1897) oraz cykl 15 obrazów (1901-1903) wg Quo vadis H. Sienkiewicza. Polska wyzwolona (1919) – przy pomocy pędzla wspaniale oddany hymn na cześć odrodzonej Polski. Paryski wydawca Ernest Flamarion, zamówił u J. Styki, ilustracje do opowiadania Pójdźmy za Nim i ilustracje do powieści Quo vadis. W latach 1901-1903 wydano trzytomowe Quo vadis ze 150 ilustracjami Styki. Tematem jego prac, były także ilustracje do eposu Homera Odyssea. Odbył wówczas ze swymi synami (też malarzami) podróż do Grecji i efektem jego pracy były 84 krajobrazy, wykonane na przestrzeni 10 lat i wykończone we Włoszech. Wśród wielu obrazów malarstwa religijnego najsłynniejsze są: Regina Poloniae, Matka Boska błogosławiąca; Chrystus rozdający chleb rzeszom; Chrystus nauczający; Chrystus nad Jerozolimą. Malował też patriotyczne obrazy: Biały orzeł polski na froncie francuskim i w 1919 roku Polskę Wyzwoloną.     

Historia i współczesność Panoramy Golgota

Obraz powstał w 1896 roku, wielkość dzieła (60 x 15 m), został namalowany przez Jana Styke za namową wybitnego pianisty i męża stanu, Ignacego Paderewskiego. Pokazano go po raz pierwszy we Lwowie na wiosnę 1896 roku w czasie wielkiego wiecu katolickiego. Od stycznia 1897 roku, można było go oglądać w Warszawie. W 1898 obraz został wysłany do Moskwy na 3 lata, a potem był prezentowany w Kijowie. Później przewieziono go do St. Louis w USA, gdzie miała się odbywać wystawa światowa. (I. Paderewski przywiózł dzieło do Ameryki w 1904 r.). Ekspozycja nie doszła jednak do skutku z braku odpowiedniego miejsca i trudności finansowych. Malowidło sprzedano na licytacji. Golgotę przewożono z miejsca na miejsce, leżała nawet zapomniana w magazynie. W 1944 roku, obraz zakupił dr Hubert Eaton, koneser sztuki i pobożny milioner, który wybudował dla niej specjalny pawilon. Od 1951 roku obraz znajduje się koło Los Angeles w jednej z dzielnic tej wielomilionowej metropolii w miasteczku Glendale. Wystawiony jest w specjalnie zbudowanym budynku ekspozycyjnym (amfiteatralny pawilon, którego budowa kosztowała Huberta Eatona ponad milion dolarów), znajdującym się na terenie „Forest Lawn Memorial-Park”. Jest to malownicze miejsce, w Kalifornii odwiedzane przez wielu turystów i okolicznych mieszkańców, ze wspaniale zadbanym prywatny parkiem, cmentarzem i muzeami. Prezentacja panoramy Golgoty, to swoiste misterium słowno-muzyczno-świetlne. W 1976 roku kardynał Karol Wojtyła, po obejrzeniu dzieła napisał: Pod wielkim wrażeniem dzieła mojego Rodaka Jana Styki, polecam Bogu Wszystkich, dla których krzyż Chrystusa jest nadzieją Zmartwychwstania i życia.

Opis Golgoty

Panoramiczna sceneria obrazu, przedstawia dramatyczny moment odczytania przez oficera rzymskiego, skazującego wyroku na Jezusa. Ma On być ukrzyżowany w otoczeniu złoczyńców. Świadkami niesprawiedliwego wyroku są tłumy mieszkańców Jerozolimy i znane postacie biblijne. Przejmującą scenerię obrazu podkreśla realizm przygotowywanej śmierci. Oprawcy kopią dół, aby móc osadzić krzyż leżący przy nogach Jezusa (jeden z nich wykopał kości i czaszkę Adama). U Jezusowych stóp leży korona cierniowa, czerwony płaszcz i trzcina. Dwa osadzone krzyże, czekają już na skazańców. Oprawcy zajęci są przygotowaniami do ukrzyżowania, zebrany tłum czeka w napięciu na mające nastąpić wydarzenia. Ciemne zwały nawisających chmur przez które przebijają się słoneczne promienie, dodają lęku i grozy tej historycznej chwili. Promienie świetlne padają na wyschniętą ziemie Golgoty. Niebo jest ciemne, nadciąga burza, wydaje się, że za chwile przetną je błyskawice. Dostojna, wyprostowana postać Zbawiciela, stojąca w promieniach światła, skupia uwagę oglądających ukrzyżowanie. Jezus patrzy w niebo, w milczeniu rozgrywa się los Człowieka-Boga i całej ludzkości. Niezapomniane przeżycie wymalowane pędzlem artysty, udziela się wszystkim oglądającym. Krajobraz tego miejsca i widocznych na horyzoncie wzgórz oraz architektura Jerozolimy namalowane na płótnie, powstały w oparciu o specjalnie zrobione przez autora szkice do tego imponującego dzieła, kiedy odwiedzał w tym celu Ziemię Świętą , aby lepiej zapoznać się z topografią miejsca śmierci Jezusa.

Ważniejsze postacie przedstawione na obrazie

  1.     Józef z Arymatei
  2.     Nikodem
  3.     Szaweł z Tarsu
  4.     Gamaliel, nauczyciel prawa żydowskiego
  5.     Annasz, arcykapłan
  6.     Kajfasz, arcykapłan
  7.     Malchos, sługa Arcykapłana Kajfasza
  8.     Gestas, zły łotr
  9.     Dysmas, dobry łotr
  10.   Oprawcy
  11.   Pan Jezus
  12.   Szymon z Cyreny
  13.   Stefan, oficer rzymski ogłaszający wyrok
  14.   Oprawca, który wykopał kości i czaszkę Adama
  15.   Apostoł św. Jan
  16.   Maryja, matka Jezusa
  17.   Kleofas, uczen
  18.   Łazarz
  19.   Marta, siostra Łazarza
  20.   Maria Magdalena
  21.   Longinus, centurion
  22.   Piotr
UDOSTĘPNIJ