Polski malarz – Jan Styka (1858 -1925)
Syn Czecha, oficera austriackiego. Urodzony 8 kwietnia 1858 r. we Lwowie. Malował obrazy historyczne, batalistyczne, religijne, portrety oraz krajobrazy. Ilustrator i poeta (wydał także zbiór poezji m.in.: Z łez, krwi i żelaza, Poezje z czasów wojny), inicjator i współtwórca panoram. Znany był także jako patriotyczny prelegent (jego przemówienia wydane zostały drukiem w 1915 L’ame de la Pologne). Prowadził szeroką działalność charytatywną, wspierał sieroty i wygnańców z Rosji. Od 1877 studiował w Akademii Wiedeńskiej, w 1880 otrzymał „Prix de Rome”, w 1882 osiadł w Krakowie, gdzie zaprzyjaźnił się z Janem Matejką, pod okiem którego uczył się malarstwa historycznego. Matejko w znaczący sposób wpłynął na jego artystyczny warsztat. W 1886 nie przyjął profesury w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Otworzył pracownię we Lwowie, gdzie przy współpracy W. Kossaka i monachijczyka L. Bollera oraz innych malarzy powstała Panorama Racławicka (1892 -1894), wspaniałe gigantycznych rozmiarów dzieło (120 x 15m), znajdujące się obecnie we Wrocławiu i udostępnione do zwiedzania w specjalnie wybudowanej rotundzie. Od 1900 roku, J. Styka przebywał w Paryżu, a od 1919 na Capri, gdzie urządził Muzeum „Quo vadis”. Był członkiem Akademii Sztuk Pięknych w Rzymie. We Francji został odznaczony Krzyżem Legii Honorowej. Papież Leon XIII, pobłogosławił jego paletę malarską. Zmarł w Rzymie, 28 kwietnia 1925. Swoją twórczością artystyczną zdobył wielkie uznanie w świecie.
Niektóre wspaniałe malarskie dzieła Jana Styki:
Polonia (1890-91); Męczeństwo pierwszych chrześcijan (1899), a ponadto Sandor Petofi (1897) oraz cykl 15 obrazów (1901-1903) wg Quo vadis H. Sienkiewicza. Polska wyzwolona (1919) – przy pomocy pędzla wspaniale oddany hymn na cześć odrodzonej Polski. Paryski wydawca Ernest Flamarion, zamówił u J. Styki, ilustracje do opowiadania Pójdźmy za Nim i ilustracje do powieści Quo vadis. W latach 1901-1903 wydano trzytomowe Quo vadis ze 150 ilustracjami Styki. Tematem jego prac, były także ilustracje do eposu Homera Odyssea. Odbył wówczas ze swymi synami (też malarzami) podróż do Grecji i efektem jego pracy były 84 krajobrazy, wykonane na przestrzeni 10 lat i wykończone we Włoszech. Wśród wielu obrazów malarstwa religijnego najsłynniejsze są: Regina Poloniae, Matka Boska błogosławiąca; Chrystus rozdający chleb rzeszom; Chrystus nauczający; Chrystus nad Jerozolimą. Malował też patriotyczne obrazy: Biały orzeł polski na froncie francuskim i w 1919 roku Polskę Wyzwoloną.
Historia i współczesność Panoramy Golgota
Obraz powstał w 1896 roku, wielkość dzieła (60 x 15 m), został namalowany przez Jana Styke za namową wybitnego pianisty i męża stanu, Ignacego Paderewskiego. Pokazano go po raz pierwszy we Lwowie na wiosnę 1896 roku w czasie wielkiego wiecu katolickiego. Od stycznia 1897 roku, można było go oglądać w Warszawie. W 1898 obraz został wysłany do Moskwy na 3 lata, a potem był prezentowany w Kijowie. Później przewieziono go do St. Louis w USA, gdzie miała się odbywać wystawa światowa. (I. Paderewski przywiózł dzieło do Ameryki w 1904 r.). Ekspozycja nie doszła jednak do skutku z braku odpowiedniego miejsca i trudności finansowych. Malowidło sprzedano na licytacji. Golgotę przewożono z miejsca na miejsce, leżała nawet zapomniana w magazynie. W 1944 roku, obraz zakupił dr Hubert Eaton, koneser sztuki i pobożny milioner, który wybudował dla niej specjalny pawilon. Od 1951 roku obraz znajduje się koło Los Angeles w jednej z dzielnic tej wielomilionowej metropolii w miasteczku Glendale. Wystawiony jest w specjalnie zbudowanym budynku ekspozycyjnym (amfiteatralny pawilon, którego budowa kosztowała Huberta Eatona ponad milion dolarów), znajdującym się na terenie „Forest Lawn Memorial-Park”. Jest to malownicze miejsce, w Kalifornii odwiedzane przez wielu turystów i okolicznych mieszkańców, ze wspaniale zadbanym prywatny parkiem, cmentarzem i muzeami. Prezentacja panoramy Golgoty, to swoiste misterium słowno-muzyczno-świetlne. W 1976 roku kardynał Karol Wojtyła, po obejrzeniu dzieła napisał: Pod wielkim wrażeniem dzieła mojego Rodaka Jana Styki, polecam Bogu Wszystkich, dla których krzyż Chrystusa jest nadzieją Zmartwychwstania i życia.
Opis Golgoty
Panoramiczna sceneria obrazu, przedstawia dramatyczny moment odczytania przez oficera rzymskiego, skazującego wyroku na Jezusa. Ma On być ukrzyżowany w otoczeniu złoczyńców. Świadkami niesprawiedliwego wyroku są tłumy mieszkańców Jerozolimy i znane postacie biblijne. Przejmującą scenerię obrazu podkreśla realizm przygotowywanej śmierci. Oprawcy kopią dół, aby móc osadzić krzyż leżący przy nogach Jezusa (jeden z nich wykopał kości i czaszkę Adama). U Jezusowych stóp leży korona cierniowa, czerwony płaszcz i trzcina. Dwa osadzone krzyże, czekają już na skazańców. Oprawcy zajęci są przygotowaniami do ukrzyżowania, zebrany tłum czeka w napięciu na mające nastąpić wydarzenia. Ciemne zwały nawisających chmur przez które przebijają się słoneczne promienie, dodają lęku i grozy tej historycznej chwili. Promienie świetlne padają na wyschniętą ziemie Golgoty. Niebo jest ciemne, nadciąga burza, wydaje się, że za chwile przetną je błyskawice. Dostojna, wyprostowana postać Zbawiciela, stojąca w promieniach światła, skupia uwagę oglądających ukrzyżowanie. Jezus patrzy w niebo, w milczeniu rozgrywa się los Człowieka-Boga i całej ludzkości. Niezapomniane przeżycie wymalowane pędzlem artysty, udziela się wszystkim oglądającym. Krajobraz tego miejsca i widocznych na horyzoncie wzgórz oraz architektura Jerozolimy namalowane na płótnie, powstały w oparciu o specjalnie zrobione przez autora szkice do tego imponującego dzieła, kiedy odwiedzał w tym celu Ziemię Świętą , aby lepiej zapoznać się z topografią miejsca śmierci Jezusa.
Ważniejsze postacie przedstawione na obrazie
- Józef z Arymatei
- Nikodem
- Szaweł z Tarsu
- Gamaliel, nauczyciel prawa żydowskiego
- Annasz, arcykapłan
- Kajfasz, arcykapłan
- Malchos, sługa Arcykapłana Kajfasza
- Gestas, zły łotr
- Dysmas, dobry łotr
- Oprawcy
- Pan Jezus
- Szymon z Cyreny
- Stefan, oficer rzymski ogłaszający wyrok
- Oprawca, który wykopał kości i czaszkę Adama
- Apostoł św. Jan
- Maryja, matka Jezusa
- Kleofas, uczen
- Łazarz
- Marta, siostra Łazarza
- Maria Magdalena
- Longinus, centurion
- Piotr