Wystawa dzieł Józefa Mehoffera

By Published On: 13 marca 2000Categories: Sztuka779 words4,5 min read

W Nowym Gmachu Muzeum Narodowego w Krakowie prezentowana jest wystawa pt. „Opus magnum-Józef Mehoffer”. Zwiedzać można ją do połowy kwietnia roku 2000. Stanowi ona część tryptyku wystaw przygotowanych  przez krakowskie muzeum w ramach Festiwalu Kraków 2000. W tym roku – z zaprezentowanego cyklu – „Opus magnum” zobaczyć będzie można jeszcze dzieła Stanisława Wyspiańskiego, a w przyszłym roku Jana Matejki.

Witraże Józefa Mehoffera, przyniosły mu światową sławę. W 1895 roku ogłoszono konkurs na projekt witraża do ówczesnej gotyckiej kolegiaty św. Mikołaja we Fryburgu w Szwajcarii (obecnie katedra). Karton autorstwa J. Mehoffera pt. „Apostołowie” okazał się wówczas najlepszym z nadesłanych na konkurs aż 47 prac różnych artystów. Po tym sukcesie zaproponowano mu zaprojektowanie witraży do pozostałych okien katedry. Przez 41 lat były projektowane i wykonywane monumentalne witraże do okien tej świątyni i zyskały miano najwspanialszych dzieł światowej secesji, a ich autor tytuł geniusza.

Trwająca wystawa jest pierwszym w Polsce od 1964 roku pokazem dzieł sztuki modernistycznej tego autora. Zwiedzający wystawę mają okazje skonfrontować niektóre kartonowe projekty ze zrealizowanymi witrażami lub ich replikami. Doskonale przygotowana ekspozycja daje okazję do podziwiania z bliska wielu elementów plastycznych i treściowych dzieł J. Mehoffera. Na wystawie udało pokazać się doskonale soczystość barw i niezwykłość kształtów przez odpowiednie podświetlenie prezentowanych kartonów. Zwiedzając kolejne sale wystawowe jest się pod ogromnym wrażeniem monumentalnych kartonów do witraży fryburskich, w tym najsłynniejszego pt. „Bóg Ojciec”. 

Uzupełnieniem wystawy w Nowym Gmachu Muzeum Narodowego jest ekspozycja wypożyczonych ze zbiorów polskich obrazów artysty w Domu J. Mehoffera przy ul. Krupniczej 26 w Krakowie.

Był jednym z najwybitniejszych  przedstawicieli Młodej Polski. Studiował malarstwo w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (od 1900 roku Akademii), pod kierunkiem Jana Matejki i Władysława Łuszczkiewicza. Kontynuował studia w Akademii wiedeńskiej, a potem w Paryżu, w Ecole Nationale des Arts Decoratifs i w Academie Colarossi, a także w Ecole des Beaux-Arts. Uprawiał malarstwo sztalugowe, rysunek, grafikę, projektował wnętrza. Do jego szczególnych osiągnięć należą realizacje z zakresu sztuki monumentalnej – witraże i polichromie ścienne. Zespół trzynastu witraży dla ówczesnej kolegiaty Św. Mikołaja we Fryburgu, w Szwajcarii, na trwałe wpisał Mehoffera do historii sztuki światowej.  Był jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” i członkiem licznych polskich i zagranicznych  towarzystw artystycznych. Wykładał w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, trzykrotnie wybierany na stanowisko rektora. Z problematyką malarstwa monumentalnego spotkał się Mehoffer po raz pierwszy w 1889 roku, gdy wraz ze Stanisławem Wyspiańskim został zaangażowany przez Matejkę do współpracy przy realizacji polichromii w kościele Mariackim. Zainspirowany średniowiecznymi witrażami mariackimi wykonał własny (nie zrealizowany) projekt witraża pt.: „Psalm o Miłosierdziu Bożym” do okna prezbiterium kościoła. W Paryżu, dokąd wyjechał w 1891 na stypendium, zainteresowania artysty zbiegły się z tendencjami stylotwórczymi epoki i odrodzeniem sztuki dekoracyjnej. W kościołach paryskich Mehoffer zapoznał się z wielkimi zespołami witraży średniowiecznych i renesansowych. W 1892 roku odbył podróż szlakiem  średniowiecznych katedr francuskich: zwiedził Rouen, Amiens, Beauvais i Strasburg. Oglądał malowidła ścienne i plafonowe w gmachach publicznych Paryża. Szczególną uwagę poświęcił dziełom Puvisa de Chavannes’a w paryskim Panteonie, Ratuszu i na Sorbonie. Zwiedzał galerie i muzea, zapoznając się ze współczesną sztuką europejską. Tendencje symboliczno-dekoracyjne znalazły wówczas twórcze rozwinięcie w programie grupy Nabis, do której Mehoffer zbliżył się w sprawach zaprzyjaźnionego Władysława Ślewińskiego. Nabiści zastąpili artystyczne środki charakterystyczne  dla impresjonizmu wizją symboliczną. Ponad obrazy sztalugowe przedkładali monumentalne malarstwo ścienne, wykorzystując obwiedzione wyrazistym konturem płaskie plamy barwne. Sztuką dekoracyjną zajmował się wówczas Pierre Bonnard, Edouard Vuillard, Maurice Denis, Paul Serusier, jak również większość artystów z ich bliskiego i dalszego kręgu. Dla Mehoffera, który miał wrodzone wyczucie monumentalnej formy, pobyt w Paryżu stał się doświadczeniem, do którego odwoływał się w całej swej późniejszej twórczości. Wystawa prezentuje najwybitniejsze dzieła artysty z tego zakresu, zarówno z okresu krystalizacji  jego talentu, w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku, jak również czasu dojrzałej twórczości, w pierwszych latach naszego stulecia.

(Powyższy fragment zaczerpnięto z przewodnika po wystawie: Józef Mehoffer „Opus Magnum” w Muzeum Narodowym w Krakowie. Tekst: Joanna Wapiennik-Kossowicz. Fotografie: Andrzej Chęć i Janusz Kozina).

Fotografia Sali wystawowej – Grzegorz Kozakiewicz  z „Gościa Niedzielnego”.

UDOSTĘPNIJ